A van AHA, C van Chemical Peel | Het fruitzuur ABC

Termen zoals ‘fruitzuurpeeling’, ‘salicylzuur’ of ‘exfolianten’ duiken steeds vaker op op de verpakkingen van cosmetica, terwijl de kennis over de voordelen van deze stoffen al duizenden jaren oud is. Zo gebruikten de Egyptenaren bijvoorbeeld al 3500 jaar geleden melkzuur om hun huid te verjongen. En in 1882 ontwikkelden Duitse dermatologen peelings ter behandeling van littekens en acne. Tot op vandaag gebruiken we de positieve effecten van fruitzuren om de huid gezond te houden.

Maar wat doen fruitzuren nu precies? Wat is het verschil tussen fruitzuur en salicylzuur, en welk zuur gebruik ik het best voor mijn huidtype? Meer over de chemische eigenschappen, achtergrondkennis en praktische toepassingsadviezen lees je in dit artikel.

 

De belangrijkste info's over fruitzuren samengevat

Fruitzuren zijn natuurlijke zuren (zoals uit fruit of melk), die in cosmetica vaak synthetisch worden nagemaakt om de werking en veiligheid te verbeteren. Ze werken onder andere keratolytisch, dat betekent dat ze dode huidcellen op milde wijze verwijderen en de celvernieuwing stimuleren.

Fruitzuren stimuleren de natuurlijke celvernieuwing, verfijnen het huidbeeld en helpen om vocht in de huid vast te houden. Ze maken de huid gladder, egaler en frisser. Bovendien zorgen fruitzuren ervoor dat verzorgingsproducten die nadien worden aangebracht, beter door de huid worden opgenomen.

De werking en verdraagzaamheid van fruitzuren hangen sterk af van de concentratie. Bij een te hoge dosering kunnen ze de huid namelijk irriteren. Daarom is het belangrijk om langzaam op te bouwen: beginners starten het best met een lage concentratie. Reageert je huid daar goed op? Dan kun je het gebruik en de concentratie ervan verhogen.

A van AHA – Fruitzuren van dichterbij bekeken

De verzamelnaam "fruitzuren" omvat een reeks werkzame stoffen. In de chemie worden ze aangeduid als Alpha Hydroxy Acids ofwel AHA’s. Dat verwijst naar hun moleculaire structuur en reactie-eigenschappen. Acid = zuur.

Oorspronkelijk werden deze zuren – zoals de naam al doet vermoeden – gewonnen uit natuurlijke bronnen zoals fruit. Tegenwoordig worden ze  synthetisch geproduceerd, zodat ze veilig en doeltreffend kunnen worden toegepast in huidverzorging.

Dit zijn de bekendste fruitzuren:

  • Appelzuur (malic acid)
  • Citroenzuur (citric acid)
  • Glycolzuur (glycolic acid)
  • Melkzuur (lactic acid)
  • (Salicylzuur (salicylic acid))

De bekendste fruitzuur? Glycolzuur. Dankzij de extreem kleine molecuulgrootte kan deze zuur diep doordringen in de bovenste huidlaag: de epidermis.¹

Maar waarom is dat zo?

Onze huid vormt een beschermingsbarrière tussen ons lichaam en de buitenwereld. En dat is maar goed ook, want het beschermt ons tegen bacteriën, virussen en schadelijke stoffen uit de omgeving. Tegelijk maakt die beschermlaag het wel lastig om actieve ingrediënten goed in de huid te laten doordringen.

Hoe groter of hoe meer hydrofiel een stof is, hoe moeilijker die in de huid kan binnendringen. Hydrofiel betekent letterlijk: houdt van water. Het tegenovergestelde is lipofiel: houdt van vet. Omdat onze huid vooral uit vetten (lipiden) bestaat, kunnen waterige stoffen er minder makkelijk doorheen. Een simpel voorbeeld: probeer maar eens water en olijfolie te mengen voor een dressing. Je ziet meteen dat de twee zich niet vermengen. Zo werkt het ook in de huid: het is niet alleen een uitdaging om in de huid in te dringen, maar ook voor de formulering van cosmetische producten.

abstracte weergave van glycolzuur

B van BHA – Salicylzuur

Strikt genomen behoort salicylzuur structureel gezien niet tot de fruitzuren. Toch wordt het vaak samen met fruitzuren genoemd of in die context geplaatst. Oorspronkelijk werd salicylzuur gewonnen uit spirea (moerasspirea) of wilgenbast. Voor gebruik in cosmetica wordt het synthetisch geproduceerd. In combinatie met fruitzuren staat salicylzuur bekend als een echte probleemoplosser.

Salicylzuur behoort tot de zogenaamde Beta Hydroxy Acids (BHA) en heeft lipofiele eigenschappen. In tegenstelling tot glycolzuur is het molecuul groter en dringt het daardoor minder diep door in de bovenste huidlaag. Dankzij de lipofiele aard kan salicylzuur wel goed doordringen in de talgklieren en haarfollikels, waar het een keratolytische werking heeft. Het lost overmatige verhoorning (verstopt poriën) en comedonen (mee-eters) op, waardoor talg gemakkelijker kan afvloeien.

Salicylzuur bewijst zijn veelzijdigheid vooral bij acne. Naast het keratolytisch effect, heeft het ook een antimicrobiële werking. Dat is belangrijk, want ontstekingen op de huid zijn vaak het gevolg van een verstoorde huidflora, waarbij micro-organismen uit balans zijn geraakt. De samenstelling van deze flora wordt bovendien beïnvloed door de zuurgraad (pH) van de huid – daarover later meer.

Heb je ontstekingen op je huid? Dan kan salicylzuur ondersteuning bieden, dankzij de ontstekingsremmende eigenschappen.¹

Een mooi voorbeeld is het DERMASENCE Seborra Skin clarifying serum. Dit serum combineert zowel glycol- als salicylzuur met andere krachtige werkstoffen in een intensief zuiverende formule. Het werd speciaal ontwikkeld voor de onzuivere, vette en acnegevoelige huid.

C van Chemical Peel – Fruitzuurpeelings met glycol- en salicylzuur

In de medische huidverzorging en dermatologie worden hooggeconcentreerde fruitzuurpeelings gebruikt met concentraties tot wel 70%.³ Voor thuisgebruik zijn verzorgingsproducten minder sterk geconcentreerd, maar nog altijd effectief bij regelmatig gebruik. Ben je geïnteresseerd in een medische fruitzuurpeeling? Neem dan contact op met je huidarts, huidtherapeut of dermatoloog. 

D van dosering

De ideale concentratie van een fruitzuurpeeling hangt af van je huidtype en het gewenste effect. Zeker bij een gevoelige huid is het belangrijk om met een lage concentratie te starten. Ook is het verstandig om fruitzuren geleidelijk in je routine in te voeren. Bij zo’n opbouwproces gebruik je in het begin een mild product met een lagere fruitzuurconcentratie. Start bijvoorbeeld met 1 tot 2 keer per week ’s avonds. Reageert je huid goed? Dan kun je het gebruik langzaam opvoeren tot een dagelijkse toepassing. Zodra je huid gewend is aan fruitzuren, zijn ook hogere concentraties mogelijk.

Wil je een krachtigere peelingwerking bereiken, dan kunnen glycolzuur en salicylzuur ook in hogere doseringen gecombineerd worden (zie ook: C van Chemical Peel). Deze behandelingen worden doorgaans in een huid- of dermatologische praktijk uitgevoerd. Voor een optimaal resultaat is het belangrijk om je huid vooraf goed voor te bereiden – bijvoorbeeld door al enkele weken van tevoren een mild fruitzuurproduct te gebruiken, zoals de DERMASENCE Hyalusome Activating fruit acid cream.

E van eerste verslechtering

Na het starten met huidverzorgingsproducten met fruitzuren, kan het huidbeeld eerst wat onrustiger worden - een eerste verslechtering. Dit fenomeen staat ook bekend als “purging” wat dus betekent dat de huid eerst gezuiverd wordt. Belangrijk om te weten: een zichtbare verbetering zie je meestal pas na minimaal 28 dagen. Dat is de tijd die je huid nodig heeft om een volledige regeneratiecyclus te doorlopen.

G van glycolzuur – Werking

Zoals eerder benoemd heeft glycolzuur de kleinste molecuulstructuur van alle AHA's. 

Afhankelijk van de concentratie heeft glycolzuur een keratolytisch effect. Dit wil zeggen dat het aan het huidoppervlak de verbindingen tussen de bovenste huidcellen losmaakt, waardoor dode huidcellen op milde wijze verwijderd worden. Dit stimuleert het natuurlijke huidvernieuwingsproces. Bij hogere concentraties kan glycolzuur bovendien de collageensynthese activeren, wat helpt om fijne lijntjes te verminderen.5

Daarnaast heeft glycolzuur nog een ander voordeel: het werkt als een penetratieversterker. Dat betekent dat werkstoffen zoals hyaluronzuur of vitamines die daarna worden aangebracht, beter door de huid opgenomen kunnen worden.6

Tot slot kan glycolzuur ook helpen bij het verminderen van ongelijke pigmentatie en zorgt het voor een gladdere, stralendere huid.6

H van huid – Welke fruitzuren horen bij welke indicaties?

Rond het thema ‘chemical peel’ bij rosacea hangt nog altijd een mythe. Vaak wordt afgeraden om peelingproducten te gebruiken, omdat ze de huidtoestand zouden erger maken. Maar is een fruitzuurpeeling bij rosacea echt een no-go? Spoiler alert: nee, ook bij rosacea kunnen fruitzuren de huidverbetering juist ondersteunen. Wel is het belangrijk om de huid stap voor stap aan fruitzuren te laten wennen.

Zowel binnen de dermatologie als in de (derma)cosmetica kunnen fruitzuurpeelings of exfoliërende producten bij bijna alle huidindicaties worden ingezet.

Ze kunnen de huid zichtbaar verbeteren en de getondheid van de huid duurzaam ondersteunen. 

De combinatie van professionele behandelingen en consequente thuisverzorging met de bewezen 'alleskunners' vormt de ideale aanpak bij huidproblemen zoals acne, rosacea, ouder wordende huid(anti-aging), droge huid, eczeem of psoriasis.3

K van keratolytisch

De term ‘keratolytisch’ wordt vaak vertaald als ‘hoornoplossend’. Wat daarmee bedoeld wordt, is het verwijderen van huidcellen die uit hoornstof (keratine) bestaan. Belangrijk om te weten: het gaat hier enkel om dode huidcellen – de zogeheten corneocyten – die zich aan het huidoppervlak bevinden.

De term ‘keratolytisch’ is samengesteld uit twee delen:

  • ‘Kera-’ verwijst naar keratinocyten, de cellen in de bovenste huidlaag die keratine produceren.
  • ‘-lytisch’ betekent letterlijk oplossen.

P van pH-waarde – Welke rol speelt de pH-waarde van de huid?

Een gezonde huid heeft een fysiologische pH-waarde tussen de 4,1 en 5,8. Dat is dus een licht zure pH (water heeft een neutrale pH-waarde van ongeveer 7). Bij veel huidaandoeningen (dermatosen) raakt deze balans verstoord. De pH-waarde verschuift dan richting neutraal of zelfs basisch/alkalisch. 

Dit heeft gevolgen: ongewenste micro-organismen kunnen zich sneller vermenigvuldigen en zo ontstekingen uitlokken. Ook de enzymen in onze huid, essentieel voor bijna alle huidfuncties, werken alleen optimaal binnen een bepaalde pH-waarde. Daarom is het belangrijk om huidverzorgingsproducten te gebruiken met een huidneutrale tot licht zure pH-waarde. Want een gezonde huid is en blijft een licht zure huid.

Niet alleen je huid heeft een gezonde pH-waarde nodig, ook de werkzame stoffen in huidverzorgingsproducten werken het best binnen een bepaalde zuurgraad. De fruitzuurproducten van DERMASENCE zijn allemaal ontwikkeld met een pH-waarde die perfect aansluit bij de gebruikte zuren. Zo kunnen ze hun werking volledig ontplooien.

Wat vooral interessant is: de werking van een fruitzuurproduct hangt niet alleen af van de AHA- of BHA-concentratie. De pH-waarde van het hele product speelt net zo'n belangrijke rol. Samen bepalen die twee hoe werkzaam (en hoe goed verdraagbaar) een product is. Je hebt dus niet altijd een superhoge concentratie nodig om mooie resultaten te zien, zolang de formule slim is samengesteld.7

P van pigment

Fruitzuren, en dan vooral glycolzuur, hebben in combinatie met vitamine C een verhelderend effect op de huid. Dat is natuurlijk handig bij hyperpigmentatie, bijvoorbeeld na een puistje of door zonneschade. Door deze actieve werkstoffen te combineren en te ondersteunen met een goede zonbescherming, wordt het huidbeeld op lange termijn zichtbaar egaler.

Hoe sterker de pigmentatie, hoe zichtbaarder het oplichtend effect. Bij mensen met een donkerdere huid (vanaf huidtype III volgens Fitzpatrick) valt het resultaat van fruitzuren vaak intenser op. Dat vraagt om extra aandacht voor een egaal resultaat, vooral in het gezicht. Om hyperpigmentatie op een natuurlijke manier te verminderen, is het belangrijk dat professionele fruitzuurbehandelingen altijd afgestemd worden op het huidtype en de individuele behoefte. Daarbij spelen onder andere de concentratie, de samenstelling en de inwerktijd van het product een cruciale rol.6

P van productaanbevelingen

Wil je starten met fruitzuurproducten in je huidverzorgingsroutine? Hier is een lijstje van DERMASENCE producten met AHA en BHA:

  • De DERMASENCE Chrono retare Activating VIT C night cream is ideaal voor de huid vanaf 45 jaar. De nachtcrème bevat zowel glycolzuur als pure vitamine C. Daarnaast beschermt een plantenextract rijk aan polyfenolen de huid intensief tegen oxidatieve stress en vrije radicalen.
  • Ook in onze tonics, de DERMASENCE Chrono retare AHA Toner en DERMASENCE RosaMin AHA Toner, bevatten een combinatie van glycolzuur en melkzuur. Deze helpen de lipiden- en vochtarme huid na de reiniging om de pH-waarde weer in balans te brengen, de zuurmantel te herstellen en de huid te hydrateren.

T van tintelingen zijn OK

Een licht tintelend gevoel bij de start van een fruitzuurbehandeling is volkomen normaal. Je huid moet even wennen aan de zuren.

Tip: Test een nieuw product altijd eerst op een klein stukje huid, bijvoorbeeld op je onderarm of in je elleboogplooi. Bouw daarna de toepassing in je gezicht langzaam op. Zo geef je je huid de tijd om te wennen en voorkom je onnodige irritatie.

U van uv-bescherming - altijd een SPF!

Als je kiest voor verzorging met krachtige werkzame stoffen zoals glycolzuur en salicylzuur, dan mag een hoge zonbescherming niet ontbreken in je dagelijkse routine. Deze zuren verwijderen dode huidcellen aan het huidoppervlak – en precies die huidschilfers vormden een deel van de natuurlijke barrière tegen zonlicht. Zodra die barrière verdwijnt, wordt je huid gevoeliger voor uv-straling. 

We raden aan producten met fruitzuren uitsluitend 's avonds te gebruiken. De zon kan namelijk de huid extra belasten en de werking van het product beïnvloeden. Maar ook als je geen fruitzuren gebruikt, mag een SPF in je routine niet ontbreken – zelfs op dagen dat de zon zich amper laat zien. Dagelijkse blootstelling aan zonlicht kan namelijk bijdragen aan vroegtijdige huidveroudering, pigmentvlekken en verhoogt het risico op huidkanker. De  DERMASENCE Solvinea Med sun protection gelcream SPF 50+ bevat een zeer hoge uv A- en uv B-bescherming en heeft een  lichte, niet-vette textuur. Zo blijf je dag na dag goed beschermd.

Z van zuurgewenning

"Zuurgewenning” (ook wel acid hardening) is een proces waarbij je huid stap voor stap gewend raakt aan het gebruik van fruitzuren. Zo verhoog je de tolerantie van je huid en maak je haar veerkrachtiger tegen invloeden van buitenaf. Je ‘hardt’ de huid als het ware af Daarmee bedoelen we dat beschadigde huidbarrières zich herstellen en versterken, zodat je huid beter voorbereid is op een nieuwe toepassing met fruitzuren. Op die manier kan elk huidtype, zelfs de gevoelige huid, profiteren van de voordelen van AHA’s. Het fruitzuurconcept van DERMASENCE is volledig op dit principe gebaseerd. Daarom raden we fruitzuren ook aan voor mensen met rosacea.9 

Bronnen

  1. Tang SC, Yang JH. Dual Effects of Alpha-Hydroxy Acids on the Skin. Molecules. 2018;23(4):863. doi:10.3390/molecules23040863.
  2. Arif T. Salicylic acid as a peeling agent: a comprehensive review. Clin Cosmet Investig Dermatol. Published online August 2015:455. doi:10.2147/CCID.S84765.
  3. Schürer NY, Wiest L. Chemical Peel: Anweisungen für die Praxis. Hautarzt. 2006;57(1):61-78. doi:10.1007/s00105-005-1081-8.
  4. Toker İ, Bayιndιrlι A. Enzymatic peeling of apricots, nectarines and peaches. LWT - Food Sci Technol. 2003;36(2):215-221. doi:10.1016/S0023-6438(02)00203-7.
  5. Blaak J, Kaup O, Hoppe W, et al. A Long-Term Study to Evaluate Acidic Skin Care Treatment in Nursing Home Residents: Impact on Epidermal Barrier Function and Microflora in Aged Skin. Skin Pharmacol Physiol. 2015;28(5):269-279. doi:10.1159/000437212.
  6. Sharad J. Glycolic acid peel therapy – a current review. Clin Cosmet Investig Dermatol. Published online November 2013:281. doi:10.2147/CCID.S34029.
  7. Schmid-Wendtner MH, Korting HC. The pH of the Skin Surface and Its Impact on the Barrier Function. Skin Pharmacol Physiol. 2006;19(6):296-302. doi:10.1159/000094670.
  8. Mar K, Maazi M, Khalid B, Ahmed R, Wang OJ (Emilie), Khosravi‐Hafshejani T. Prevention of Post‐Inflammatory Hyperpigmentation in Skin of Colour: A Systematic Review. Australas J Dermatol. 2025;66(3):119-126. doi:10.1111/ajd.14432.
  9. Facharztmagazine R. Fruchtsäuretraining härtet empfindliche Haut ab. Ästhetische Dermatol Kosmetol. 2021;13(2):46-46. doi:10.1007/s12634-021-1472-6.

Onze aanbeveling met fruitzuren